SAN RAFAEL A. Z. FUNDAZIOA

San Rafael Arreta Zentroa ikusmen-desgaitasuna eta gaixotasun mentala duten pertsonak elkarrekin bizi diren laguntza-zentroa da. Zentroa etxebizitza komunitario batek, osasun mentaleko modulu batek eta eguneko egonaldiek osatzen dute.

Egiten den lana norbanakoaren gaikuntza-prozesu banakatua gauzatzean datza, pertsona bere osotasunean behar bezala artatu ahal izateko.

Arreta jasotzen duten pertsonen ezaugarriak, adina, denboraren araberako patologiak eta bilakaera direla eta, gure helburua egoitza izatea da batez ere. Horretarako, egoiliar bakoitzarekin Bana-banako Arreta Plana adosten da, inplikatutako kanpoko baliabideekin estu koordinatuta.

1905. urtean hasi zen dena

Neskato Itsuen San Rafael Ikastetxea Frantziatik etorri eta Donostian 1905. urtean instalatu ziren Maria Sortzez Garbiaren Domingotarren eskutik sortu zen erlijio-obra izan zen. Hirurogeita hamarreko hamarkadan, Santo Domingoren Pietatezko Batasunak hartu zuen lekukoa.

Neskato itsuen edo ikusmen-arazoak zituztenen zerbitzuan lan egin zuten. Garai hartako obra aitzindaria izan zen, Estatu osoan ez baitzegoen horrelako baliabiderik. Izan ere, ONCE 1938. urtean sortu zen.

Neskato Itsuen San Rafael Ikastetxe eta Babes-etxeak —hala ezagutzen zen obra— etxea eta oinarrizko lehen eta bigarren hezkuntza eskaintzen zien Estatu osoko neskato eta emakume itsuei. Gainera, frantsesa irakatsi eta musika-prestakuntza ere ematen zieten.

Halaber, gaur egun eskulan-terapia esaten zaiona ezarri zuten lehenetarikoak izan ziren. Lanerako lantegi okupazionala sortu zuten, batez ere ikasketak amaitu ondoren beren familiekin itzultzeko aukerarik ez zuten pertsonentzat. Arrantza-sareak eta aulkien sareta konpontzea edo gurutze-puntua egitea bezalako eskulanak izan ziren lantegi hori osatu zuten jarduerak.

Boluntariotzaren balioa

Zentroak artatzen dituen pertsonek ez dute, zenbait kasutan, interakzioa eta kanpoarekiko harremana erraztuko duen sarerik.

Ikusmen-ezgaitasuna zuten emakumeak babes-etxeetatik, sehaska-etxeetatik edo haien kargu egin ezin ziren familietatik iritsi ziren obrara.

Era berean, gaixotasun mentala duten pertsonak San Rafaelera bideratu dituzte egonaldi luzeko ospitaleetatik, nahasmendu mental larriko errehabilitazio-unitateetatik, edo, askotan, haien gurasoak hil ondoren.

Azpimarratzekoa da boluntarioek egiten duten lana. Izan ere, beren kezkak eta motibazioak bultzatuta, konpainia modura eskaintzen dute laguntza.

Proiektu aitzindaria

Nahaste eta bizikidetza berezi horrek funtzionatzen du, ez bakarrik narriadura kognitiboari, fisikoari edo sintoma psikiatrikoei dagozkien loturak daudelako.

Pertsona horien eta erakundearen beraren bizitza-historiak kontuan harturik, babesgabetasun-sentimendu baten ondorio den identifikazio bat ere antzeman daiteke. Sentimendu hori obran egon da urteetan zehar, pertsona horietako askoren bizitza-historietan egon den bezalaxe.

Babesgabetasuna honela definitzen da: “Babesik eta gerizperik ezaren sentimendua (egoera edo inguruabar jakin bat aldatzeko ezintasuna), subjektua etsipenera eta gainditzeko edozein saiakera bertan behera uztera eramaten duena, eta horri aurre egiteko kanpoko laguntza, laguntza soziala edo psikologikoa behar duena. Oinarrizko sentimendu gisa deskribatu da zenbait depresio-egoeratan” (Nafarroako Unibertsitateko Klinika, 2020).

Zerbitzuak

Zentroak langile talde bat dauka, egoiliarrei eta erabiltzaileei arreta eta ardura handiz laguntzen diena eguneko 24 orduetan. Gainera, etxebizitzak lorategi zabala du. Lorategi horren egiturak, berez, efektu indarberritzailea eta terapeutikoa du bertan bizi direnentzat.

Halaber, 2019. urteaz geroztik, garaje zaharra “lantegi” gisa birgaitu da, bertan terapia okupazionaleko jarduerak gauzatzeko. Norberak egokitzat jotzen duena edo nahi duena adierazi eta partekatzeko gune irekia da.

Hori guztia egiteko, zentroak honako hauek ditu:

• Zuzendaria.
• Psikologoa.
• Koordinatzailea.
• Lorezaintzako eta mantentze-lanetako teknikaria.
• Gizarte-erakundeetan mendekotasuna duten pertsonak artatzeko langileak.